Πρόληψη και αντιμετώπιση ορειβατικών ατυχημάτων

Οι θέσεις της ομάδας για την Ορεινή Διάσωση, σε συμφωνία με τις θέσεις του κ. Ευάγγελου Φαλάρα, διοικητή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Κατερίνης:

Τα ορειβατικά ατυχήματα που σημειώθηκαν το τελευταίο χρονικό διάστημα στον Όλυμπο ανέδειξαν μια πλειάδα από δυσλειτουργίες αλλά και προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν για την αποτελεσματικότερη αλλά και ταχύτερη αντιμετώπιση των συμβάντων. Για να επιτευχθεί ουσιαστικότερη, ταχύτερη αλλά και αποτελεσματικότερη επιχειρησιακή δράση θα πρέπει να εστιάσουμε σε τρεις τομείς, Α) στα μέσα, τον εξοπλισμό και το προσωπικό, Β) στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο και Γ) στις νέες νομοθετικές πρωτοβουλίες. Πιο συγκεκριμένα :

Α) Πυροσβεστικά μέσα, εξοπλισμός και προσωπικό

1. Προμήθεια, εκσυγχρονισμό και ανανέωση του ορειβατικού και ατομικού εξοπλισμού. Τα διασωστικά υλικά και ο ατομικός εξοπλισμός, που αυτή τη στιγμή υπάρχει στις υπηρεσίες Κατερίνης και Λιτόχωρου, είναι μικρός σε αριθμό, παλιός και πέρα από τα όρια που θέτουν οι ίδιοι οι κατασκευαστές τους, με αποτέλεσμα να χρησιμοποιείται ιδιωτικός εξοπλισμός και να μην επαρκεί για την συγκρότηση ομάδων με ικανοποιητικό αριθμό μελών.

2. Εξασφάλιση συνεχούς και ειδικής εκπαίδευσης στο προσωπικό των Π.Υ. Κατερίνης και Λιτόχωρου, καθώς και άλλων όμορων υπηρεσιών που εμπλέκονται σε ορειβατικά συμβάντα, μαζί με το προσωπικό των ΕΜΑΚ. Περιοδική ανανέωση του προσωπικού λόγω καταπόνησης.

3. Εκπαίδευση του προσωπικού της ΥΕΜΠΣ σε τοποθεσίες που απασχολούν με ορειβατικά ατυχήματα και σε συνδυασμό με τις επίγειες δυνάμεις που θα εμπλακούν σε τέτοια συμβάντα (εθελοντικές και μη).

4. Διασπορά ελικοπτέρου του Πυροσβεστικού Σώματος, για τα Σαββατοκύριακα που σημειώνεται το 90% των ορειβατικών ατυχημάτων στην περιοχή.

5. Να συμφωνηθεί ο αριθμός των ατόμων που θα παραλαμβάνουν τα ελικόπτερα για να οργανώνονται ανάλογα οι ομάδες και να γίνει εκπαίδευση τους σε αερομεταφορές, αεροδιακομιδές και πρώτες βοήθειες για καλύτερη συνεργασία και με το προσωπικό των εναερίων μέσων.

6. Ενεργοποίηση και συμμετοχή σε ορειβατικά ατυχήματα και του προσωπικού των ενόπλων δυνάμεων που έχουν γνώσεις ορειβασίας.

Β. Υφιστάμενο νομικό πλαίσιο

1. Δημιουργία καταφυγίων έκτακτης ανάγκης σε όλα τα καταφύγια που είναι σε λειτουργική κατάσταση και εφοδιασμό τους με διασωστικό εξοπλισμό.

2. Υλοποίηση του άρθρου 5 της με αριθ. ΚΥΑ 23948 /27-11-2015 (τ.Β’ 2570) σχετικά με καταφύγια έκτακτης ανάγκης για όλη τη διάρκεια του έτους και εφοδιασμό τους με διασωστικό εξοπλισμό.

3. Έκδοση εβδομαδιαίου δελτίου καιρικών συνθηκών, κατά προτίμηση κάθε Πέμπτη, που θα εστιάζει στις ιδιαιτερότητες και τους κινδύνους συγκεκριμένων περιοχών. Η έκδοση να γίνεται από τους φορείς διαχείρισης των δρυμών και όπου δεν υπάρχουν από τα δασαρχεία ή την περιφέρεια σε συνεργασία με τα ορειβατικά σωματεία της περιοχής.

4. Ενεργοποίηση και λειτουργία του τμήματος κοστολόγησης επιχειρήσεων (ν. 4249 τ. Α 73/2014).

Γ. Νέο νομικό πλαίσιο

1. Επιτάχυνση της διαδικασίας αδειοδότησης οδηγού βουνού, σε αντιστοιχία με τη διαδικασία που ακολουθείται για την πιστοποίηση του προσωπικού ασφαλείας, ώστε να πιστοποιηθεί ικανός αριθμός προσωπικού με τις ελάχιστες γνώσεις και δεξιότητες. Εκσυγχρονισμός του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου για τους οδηγούς βουνού και δημιουργία αντίστοιχου θεσμικού πλαισίου για τους συνοδούς βουνού των οποίων το επάγγελμα δεν κατοχυρώνεται με την αντίστοιχη άδεια ασκήσεως επαγγέλματος.

2. Δημιουργία πλαισίου για υποχρεωτική συνοδεία από οδηγό βουνού ή συνοδό βουνού, για συγκεκριμένες διαδρομές, ανάλογα με την εποχή και τις συνθήκες, από ένα υψόμετρο και πάνω, και ταυτόχρονη καταβολή «ασφαλίστρου- εισιτηρίου», σε αντίθετη περίπτωση και εάν υπάρχει ατύχημα να εξετάζεται και κατά περίπτωση να προβλέπεται καταλογισμός κόστους στον υπεύθυνο της δραστηριότητας. Εξυπακούεται πως οι συνοδοί βουνού θα επιχειρούν έως εκείνα τα όρια που θέτει ο κανονισμός εκπαίδευσης τους. Ο καταλογισμός του κόστους να βασίζεται στο κόστος που θα προκύπτει από την κοστολόγηση της επιχείρησης (ν. 4249 τ. Α 73/2014).

3. Δημιουργία ταμείου που θα χρηματοδοτείται από τα «ασφάλιστρα- εισιτήρια» που θα καταβάλουν όσοι δραστηριοποιούνται στην περιοχή, ώστε να εξασφαλίσουν την έγκαιρη και έγκυρη μεταφορά τους σε ασφαλές σημείο. Το ταμείο αυτό θα έχει την αρμοδιότητα να χρηματοδοτεί αεροδιακομιδές και αερομεταφορές τραυματιών και να χρηματοδοτεί συντήρηση μονοπατιών, καταφυγίων έκτακτης ανάγκης, ελικοδρομίων, εξοπλισμό υπηρεσιών που επιχειρούν σε έκτακτες ανάγκες, κ.α.

4. Ψηφιοποίηση των μονοπατιών ώστε να υπάρχει η δυνατότητα να «κατεβάσουν» οι ορειβάτες την εφαρμογή και να γνωρίζουν εάν βρίσκονται εντός ή εκτός διαδρομής, επίσης θα είναι πιο εύκολη η επικαιροποίηση της θέσης τους, διαδικασία σημαντική για τον ταχύτερο εντοπισμό και μεταφορά σε ασφαλές σημείο.

Ενίσχυση της προσπάθειας που γίνεται από το Δασαρχείο και τους ορειβατικούς – φυσιολατρικούς συλλόγους του νομού Πιερίας για την δημιουργία και ένταξη πιστοποιημένων μονοπατιών στο Εθνικό Μητρώο (σε ηλεκτρονική μορφή).

5. Δημιουργία πλαισίου και υποδομής για δυνατότητα κοινοποίηση γεωγραφικών δεδομένων από τα μέλη των ορειβατικών ομάδων σε επιλεγμένα σημεία-υπηρεσίες που θα τα καταγράφει και θα τα κοινοποιεί σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης στο προσωπικό διάσωσης. Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιούν πομπούς γεωγραφικών δεδομένων με την πληρωμή «ασφαλίστρου- εισιτηρίου» στην ίδια εφαρμογή.

6. Δημιουργία γραφείων ενημέρωσης- προειδοποίησης στις βασικές εισόδους στον ορεινό όγκο.

Κλείνοντας θα θέλαμε να θέσουμε έναν προβληματισμό. Το νέο θεσμικό πλαίσιο θα αντιμετωπίζει μόνο τα ορειβατικά ατυχήματα και πως προσδιορίζονται αυτά; Μήπως πρέπει να επέλθει διαχωρισμός και κατηγοριοποίηση σε ατυχήματα που σχετίζονται με την ορειβασία, με τις υπαίθριες δραστηριότητες και την αναψυχή στον Εθνικό Δρυμό Ολύμπου καθώς και με την απλή επίσκεψη για λόγους περιβαλλοντικής περιήγησης; Απλοί προβληματισμοί που τίθενται και είναι αρμοδιότητα εξειδικευμένων νομικών ώστε να διερευνηθούν και να αποκτήσει επιτέλους ο 'Ολυμπος έναν κανονισμό που αρμόζει στο μέγεθος της επισκεψιμότητας που παρουσιάζει τα τελευταία χρόνια.